Omschrijving van het veiligheidsgevoel
Met ‘veiligheidsgevoel’ wordt het gevoel van geruststelling en veiligheid bedoeld dat mensen ervaren wanneer zij ervan overtuigd zijn dat hun welzijn en bezittingen beschermd zijn tegen mogelijke bedreigingen of risico’s . OF : Veiligheid is de toestand waarin we ons beschermd voelen tegen fysieke, emotionele, sociale of economische bedreigingen. Het gaat om een gevoel van geborgenheid en vertrouwen dat risico’s beheersbaar zijn en dat er adequate maatregelen zijn om schade te voorkomen.
Veiligheidsgevoel en vertrouwen – de impact van beleid
Het gevoel van veiligheid – of het ontbreken ervan – raakt ons diep. We voelen ons veilig als we ervan overtuigd zijn dat we beschermd zijn tegen dreiging, risico of schade. Toch is “veiligheid” niet enkel een kwestie van statistiek of infrastructuur. Het veiligheidsgevoel is subjectief: het gaat over hoe veilig we ons voelen, niet enkel over hoe veilig het feitelijk is.
Objectief versus subjectief
Er bestaat een belangrijk onderscheid tussen objectieve veiligheid (aantoonbaar via cijfers en feiten) en subjectieve veiligheid (de persoonlijke beleving). Het is mogelijk dat een buurt waar zelden iets gebeurt, tóch als onveilig aanvoelt. En omgekeerd: een plaats met veel incidenten kan soms toch geruststellend aanvoelen, omdat men er vertrouwd is met de context of omdat er sociale controle is.
Verkeersveiligheid of verdoken inkomsten?
Een opvallend voorbeeld van het verschil tussen objectieve veiligheid en subjectieve ervaring vinden we in het verkeersbeleid. Steeds vaker worden 30 km/u-zones ingevoerd op plekken waar weinig of geen verkeersonveiligheid is. Wat ooit begon als een beschermende maatregel in schoolomgevingen of dichtbebouwde woonwijken, is in veel steden en gemeenten uitgegroeid tot een generiek en vaak rigide snelheidsregime.
Veel burgers ervaren dit als betuttelend, overdreven of zelfs misleidend. Wanneer snelheidscamera’s massaal opgesteld worden in overzichtelijke straten zonder verkeersdrukte of gevaar, ontstaat de indruk dat het beleid niet primair gericht is op veiligheid, maar op inkomsten genereren via boetes. Dat ondermijnt het vertrouwen in verkeersregels en overheidsintenties – en ironisch genoeg: in het veiligheidsgevoel zelf. Hoe regels zoals snelheidsbeperkingen bedoeld zijn om veiligheid te verhogen, maar in de praktijk soms net het tegenovergestelde effect hebben, lees je in de blog ‘ Snelheidsboetes en buurtbewoners ‘
Wat beïnvloedt ons veiligheidsgevoel?
Naast verkeerssituaties spelen ook andere factoren een rol:
- Persoonlijke ervaringen (bijv. ooit slachtoffer van een inbraak)
- Sociale omgeving (gevoel van samenhang, buren die je kent)
- Media (negatief nieuws of sensatie kunnen angst versterken)
- Overheidsbeleid (helderheid en eerlijkheid versterken vertrouwen)
Een te dwingend of ondoorzichtig beleid kan leiden tot wantrouwen, frustratie en gevoel van onmacht. Als mensen niet meer begrijpen waarom regels gelden, of het gevoel krijgen dat er met hen gespeeld wordt, verdwijnt de intrinsieke motivatie om die regels op te volgen.
️ Wat versterkt dan wél het veiligheidsgevoel?
- Transparant beleid dat uitlegt waarom maatregelen nodig zijn
- Zichtbare zorg voor veiligheid: goed verlichte omgevingen, duidelijke signalisatie, aanspreekbare autoriteit
- Reële betrokkenheid van burgers: inspraak bij herinrichting van een straat of wijk
- Sociale verbondenheid – het gevoel dat je kunt rekenen op je omgeving
Tot slot: verbinding boven betutteling
Een samenleving die vertrouwen wekt, is een samenleving die verantwoordelijkheid deelt. Veiligheid is meer dan controle – het gaat ook om respect, duidelijkheid en redelijkheid. Wanneer regels begrijpelijk, proportioneel en onderbouwd zijn, dragen mensen ze mee. Wanneer ze willekeurig of overdreven lijken, roept dat weerstand op.
Als het veiligheidsgevoel onder druk staat, nemen overheden soms maatregelen die niet alleen vertrouwen herstellen, maar ook verdeeldheid kunnen versterken. Zo ontstaat polarisatie, vaak ongemerkt maar diep ingrijpend. Lees hoe subtiele breuklijnen onze samenleving beïnvloeden in de blog ‘ Polarisatie – de stille breuklijn in onze samenleving.’
Bij Hobbypartner.be geloven we dat gemeenschapsgevoel en transparantie cruciaal zijn voor het versterken van dat innerlijke vertrouwen. Want veiligheid groeit niet uit angst, maar uit verbondenheid.
Dit artikel maakt deel uit van een reeks. Ontdek ook de andere blogs in het thema ‘ Samenleving & verwachtingen ‘ die hier nauw bij aansluiten.
➤ Wil je meer weten over het verschil tussen objectieve veiligheid en het subjectieve veiligheidsgevoel? Lees het artikel van VRT NWS over hoe Vlamingen zich veilig voelen, maar politiek en media dat beeld vaak beïnvloeden.
Hobbypartner : Samen beleven, samen verbinden